Odrzutowy strażak
Niedawno w Polsce podjęto się opracowania i zbudowania wyjątkowego i nieznanego dotychczas samochodu pożarniczego. Całe przedsięwzięcie zrealizowane zostało w ramach projektu naukowo-badawczego pod nazwą „Mobilny turbinowy system ratowniczo-gaśniczy” i finansowane było przez Narodowe Centrum Badania i Rozwoju. Wyjątkowy projekt, dzięki któremu powstał ten unikatowy samochód gaśniczy, był realizowany przez firmę JAS Technologie wraz z trzema partnerami: Szkołą Główną Służby Pożarniczej, Centrum Naukowo-Badawczym Ochrony Przeciwpożarowej PIB w Józefowie oraz Wojskowym Instytutem Chemii i Radiometrii. Natomiast wykonania prototypu samochodu podjęła się znana polskim strażakom firma P.S. Bocar.
Ciekawostkę stanowi fakt, że pod jego zabudowę wykorzystano dwuosiowe 18-tonowe podwozie MAN TGM 18.340 BB 4×4. Jest ono napędzane wysokoprężnym, z turbodoładowaniem i chłodzeniem powietrza doładowującego, sześciocylindrowym rzędowym silnikiem typu D0836LFL77, który spełnia on normę emisji spalin Euro 6. Osiąga on maksymalną moc 341 KM (251 kW) przy 2400 obr./min i maksymalny moment obrotowy 1250 Nm w zakresie od 1200 do 1800 obr./min. Do przekazywania mocy na obydwie osie służy manualna, synchronizowana, dziewięciobiegowa (9+1) skrzynia biegów ZF 9S-1310 OD1210. Pojazd ma wzmocnione zawieszenie mechaniczne, które może wytrzymać stałe obciążenie dopuszczalną masą całkowitą wynoszącą 18.000 kg, określoną przez producenta lub dopuszczalną masą rzeczywistą (MMR) dla pojazdów klasy średniej (16.000 kg).
Obie osie pojazdu współpracują z parabolicznymi resorami piórowymi, amortyzatorami teleskopowymi i stabilizatorem. Obydwie osie wyposażone są w blokady mechanizmu różnicowego. Nośność przedniego zawieszenia to 7100 kg, a tylnego 11.500 kg. Podwozie ma dwuobwodowy, pneumatyczny układ hamulcowy MAN BrakeMatic (Elektroniczny System Hamulcowy), hamulce tarczowe i system przeciwpoślizgowy ABS. Samochód wyposażono w stalowy zbiornik paliwa o pojemności 150 l zabudowany w nadwoziu pożarniczym, po prawej stronie, za kabiną kierowcy. Z kolei zbiornik AdBlue mieści 20 l.
Na duży zastęp
Kabinę MAN-a wykonano z ocynkowanej stalowej blachy. Jest to konstrukcja brygadowa, jednomodułowa, czterodrzwiowa, odchylana hydraulicznie i zawieszona na poduszkach pneumatycznych w systemie samopoziomującym. Wyposażona jest w bezfreonową klimatyzację z automatyczną regulacją temperatury, a także ogrzewanie powietrzne niezależne od pracy silnika. Umożliwia przewóz sześcioosobowej załogi, w układzie 1+1+4. Siedzenie kierowcy ma pneumatyczne zawieszenie z regulacją wysokości, odległości i pochylenia oparcia. Miejsca dla załogi z tyłu kabiny to fotele z oparciami i zagłówkami, w których znajduje się miejsce z mocowaniem na jednobutlowe aparaty powietrze oraz trzypunktowe bezwładnościowe pasy bezpieczeństwa. Zakładanie aparatów odbywa się w pozycji siedzącej. Odblokowanie i zablokowanie każdego aparatu następuje indywidualnie (dźwignia odblokowująca jest tak skonstruowana, że uniemożliwia przypadkowe ich otwarcie).
Dwa dodatkowe aparaty oddechowe umiejscowione są za siedzeniami kierowcy i pasażera. Opcjonalnie istnieje możliwość zamocowania aparatów powietrznych w zabudowie pożarniczej na specjalnym stelażu umożliwiającym założenie aparatów bezpośrednio na plecy ratownika. Kabina cechuje się wysoko położonymi drzwiami wejściowymi z trzema oświetlonymi stopniami. Na tablicy rozdzielczej umieszczono wszystkie niezbędne wskaźniki, przełączniki oraz lampki informacyjne, dzięki którym kierowca otrzymuje niezbędne informacje podczas jazdy i prowadzonych działań ratowniczo-gaśniczych. Dodatkowo na desce zamontowano punktową lampkę oświetleniową dla dowódcy. Na zewnątrz, z przodu kabiny znajduje się obudowana, elektryczna wyciągarka linowa Goodwinch TDS 16,5E o sile uciągu 7485 kg i ze stalową liną o długości 30 m. Jest napędzana silnikiem o mocy 3,6 KM, wyposażona w przekładnię planetarną i hamulec dynamiczny.
Z dostępem do sprzętu
Nadwozie pożarnicze to klasyczna konstrukcja szkieletowa, ze stalowych, nierdzewnych profili zamkniętych, łączonych metodą spawania. Zabudowa umieszczona jest na specjalnej stalowej ramie pomocniczej, mocowanej do ramy podwozia za pomocą śrub i elementów gumowo-stalowych. Poszycie zewnętrzne z przodu wykonane zostało z gładkiej blachy aluminiowej, łączonej do szkieletu za pomocą kleju. Z kolei z tyłu i boków, zastosowano kompozyt wielowarstwowy łączony ze szkieletem również metodą klejenia. Nadstawki i owiewki wykonano z kompozytu wielowarstwowego. Do poszycia wewnętrznego wykorzystano gładką aluminiową blachę anodyzowaną.
Zabudowa pożarnicza ma dziewięć skrytek sprzętowych zamykanych żaluzjami aluminiowymi – po cztery z każdej strony pojazdu oraz jedną z tyłu. Mają one mechaniczne układy ryglujące, z możliwością zamknięcia na klucz. Wyłączniki krańcowe, włączają oświetlenie skrytek po otwarciu, jak i służą do kontroli ich zamknięcia. Dodatkowo od dołu skrytki wyposażone są w otwierane podesty, zapewniające łatwy dostęp do sprzętu umieszczonego na górnych półkach. Przednie i środkowe skrytki przystosowane są do przewozu na półkach i wysuwanych platformach sprzętu pożarniczego. Do wykonania półek wykorzystano zamknięte skręcane profile aluminiowe. Blat półek to gładka, anodowana blacha aluminiowa. Półki są mocowane do zabudowy za pomocą prowadnic z profili aluminiowych, które ułatwiają ich regulację na dowolną wysokość w zależności od potrzeb i gabarytów przewożonego sprzętu.
Wodą i pianą
Samochód wyposażony został w zbiornik na wodę o pojemności 4500 l. Umieszczony został w środkowej części nadwozia, jest izolowany termicznie i ma wewnętrzne falochrony i grodzie, a wykonany został z kompozytu płytowego. Natomiast zbiornik na środek pianotwórczy o pojemności 460 l stanowi integralną część zbiornika na wodę. Każdy ze zbiorników wyposażono w zawór całkowitego opróżniania, układ odpowietrzający, elektroniczny wskaźnik poziomu napełnienia oraz przyłącze do napełniania z poziomu gruntu, a także właz rewizyjny.
Z tyłu nadwozia pożarniczego znajduje się dwuzakresowa autopompa Moto-Truck HMT 24/10-4/40 o wydajności 2965 l/min przy 8 ba-
rach lub 473 l/min przy 40 barach. Sterowanie włączania napędu autopompy następuje elektrycznie z panelu sterowniczego. Autopompa ma nasadę ssawną 110 mm, umieszczoną z tyłu w przedziale pompowym. Dwie nasady tłoczne 75 mm, jak i dwie nasady napełniania hydrantowego, znajdują się (po jednej) w tylnych skrytkach z każdego boku. Przedział autopompy wyposażony jest w nagrzewnicę powietrza Eberspächer typu Airtronic, taką samą jak w kabinie kierowcy. Skutecznie zabezpiecza ona cały układ wodno-pianowy przed zamarzaniem w temperaturze do -25°C.
W tylnej skrytce po prawej stronie u góry umieszczono zwijadło szybkiego natarcia z napędem elektrycznym. Na jego bębnie znajduje się gumowy, wysokociśnieniowy wąż o długości 60 m. Jest on zakończony pistoletową prądownicą wodno-pianową AWG o regulowanej wydajności od 75 do 150 l/min umożliwiającą podawanie zwartego i rozproszonego strumienia wody oraz piany (nasadka pianowa) pod ciśnieniem 40 barów bez względu na stopień rozwinięcia węża. Ponadto w układzie wodno-pianowym wbudowano dozownik środka pianotwórczego. Jest on zintegrowany z autopompą i zapewnia uzyskiwanie stężeń w całym układzie wodno-pianowym przy sterowaniu ręcznym 3% i 6% oraz automatycznym w zakresie od 1% do 6%.
Na dachu zamontowano działko wodno-pianowe Moto-Truck DWP 16/24 MT o wydajności od 1600 do 2400 l/min przy ciśnieniu 8 barów i regulowanym strumieniu wody lub piany (zwarty / rozproszony). Zasięg rzutu wody wynosi 65 m. Natomiast obrót działka w płaszczyźnie poziomej to 360o, a pionowej – od kąta ujemnego, limitowanego obrysem pojazdu do +85o. W przypadku korzystania z działka w czasie jazdy (opcjonalnie na życzenie użytkownika) jest zapewniona łączność (interkom) pomiędzy kierowcą i strażakiem obsługującym działko. Ze względów bezpieczeństwa stanowisko obsługi działka zaopatrzono w oświetlenie lampą LED.
Wszędzie jasno…
Użytkowy dach zabudowy wykonany został w formie podestu roboczego i pokryty aluminiową blachą ryflowaną. Po bokach znajduje się balustrada ochronna, wykonana z elementów kompozytowych o wysokości około160 mm. Zabezpiecza ona przed upadkiem i przypadkowym wysunięciem się wyposażenia przewożonego na dachu. Powierzchnia dachu oświetlona jest rozproszonym światłem LED, co ułatwia prowadzenie akcji w warunkach nocnych lub złej widoczności. Wejście na niego umożliwia, zamontowana po lewej stronie, stalowa drabinka, malowana proszkowo na kolor ciemno-grafitowy. Nakładki na stopnie drabiny wykonane są z perforowanych kształtowników aluminiowych, które zapobiegają poślizgowi.
Wewnętrzne oświetlenie zabudowy każdej skrytki wykonano w formie listwy LED. Jest ono włączane automatycznie po otwarciu żaluzji. Otwarcie skrytek sygnalizują piktogramy umieszczone na panelu informacyjnym w kabinie. Na pulpicie kierowcy zainstalowany jest również wyłącznik główny oświetlenia skrytek, który włącza i wyłącza oświetlenie w zabudowie. Do zewnętrznego oświetlenia także wykorzystano listwy LED. Zamontowane są wzdłuż każdego z boków. Takie rozwiązanie zapewnia właściwe oświetlenie pola pracy wokół pojazdu przy natężeniu minimum 5 luksów w odległości jednego metra od samochodu w warunkach słabej widoczności. Włącznik oświetlenia zewnętrznego znajduje się na pulpicie głównym w kabinie. Przyciski załączające oświetlenie wewnątrz skrytek i oświetlenie zewnętrzne są powtórzone na pulpicie sterowniczym autopompy umieszczonym z tyłu nadwozia.
Z przodu nadwozia pożarniczego znajduje się zabudowany na stałe pneumatyczny maszt oświetleniowy, z dwoma reflektorami LED o mocy po 216 W. Łączna moc strumienia świetlnego wynosi 30.150 lm. Zapewnia to optymalną widoczność wokół pojazdu podczas prowadzonych działań. Maszt jest sterowany za pomocą przycisków umieszczonych na joystickach, które umożliwiają wysuwanie i opuszczanie masztu na dowolną wysokość i obrót reflektorami LED w poziomie i pionie. Wysokość rozłożonego masztu od podłoża, na którym stoi pojazd do opraw reflektorów ustawionych poziomo lamp jest większa niż 4,5 m. Maszt składa się automatycznie do pozycji transportowej przy użyciu jednego przycisku. Opcjonalnie maszt może być wyposażony w zdalne sterowanie za pomocą fal radiowych.
Z tyłu zabudowy pożarniczej, dla zwiększenia bezpieczeństwa podczas działań prowadzonych na drogach, umieszczono belkę oświetleniową LED, tzw. „falę świetlną” w kolorze pomarańczowym Składa się ona z ośmiu segmentów. Takie urządzenia stosuje się do oznakowania pojazdów wykonujących prace na drogach publicznych. Dzięki zastosowaniu super jasnych diod LED belka oświetleniowa jest bardzo dobrze widoczna, zarówno w dzień, jak i w nocy.
Oczy dookoła
Ciekawym elementem wyposażenia samochodu jest nowoczesny system składający się z czterech kamer monitorujących Brigade Backeye 360 Select. Zapewnia on symulowany rzut poziomy pojazdu i jego otoczenia. Daje to efekt, taki jakby kamera była zamontowana wysoko ponad pojazdem. Umożliwia to kierowy kierowcy stały monitoring przestrzeni wokół pojazdu, poprzez podgląd na jednym z dwóch monitorów zamontowanych w kabinie oraz na panelu sterowania autopompą. Widok ten nie jest jednak prawdziwym poziomym widokiem z góry, a obiekty pokazywane na ekranie monitora są zniekształcone ze względu na lokalizację zamontowanych kamer. W miejscach, gdzie widoki z sąsiadujących kamer łączą się, obiekty (piesi, pojazdy, itp.) mogą wydać się zniekształcone lub częściowe, jako że obraz pochodzi z dwóch kamer ustawionych w różnych kierunkach. Widok pojazdu z „lotu ptaka” tworzony jest przy użyciu czterech kamer o kącie ok. 185°, zamontowanych po bokach, z przodu oraz z tyłu pojazdu. Standardowy system potrafi też prezentować kierowcy różne obrazy.
W założeniach do realizacji „Mobilnego turbinowego systemu ratowniczo-gaśniczego” przyjęto, że będzie on przeznaczony do prowadzenia skutecznych działań ratowniczo-gaśniczych podczas takich zdarzeń, jak: gaszenie pożarów instalacji technologicznych w zakładach dużego i zwiększonego ryzyka, zabezpieczanie obiektów przemysłowych zagrożonych pożarem przez ich schładzanie, gaszenie pożarów obiektów wielkokubaturowych, gaszenie pożarów lasów, prowadzenie masowej dekontaminacji, ograniczenie rozprzestrzeniania się i likwidacji skażeń (par i gazów) oraz wentylację mechaniczną (usuwanie dymu i ciepła) z tuneli drogowych i kolejowych.
Samochody pożarnicze tego rodzaju na różnych podwoziach stanowią wyposażenie w jednostkach straży pożarnych Federacji Rosyjskiej i Niemiec – na podwoziu IFA W50L stosowane są do dzisiaj w zakładach Vattenfall. W 1980 roku podczas erupcji ropy naftowej z szybu Daszewo 1 w Karlinie podjęto działania gaśnicze z wykorzystaniem pojazdów tego rodzaju, będących na wyposażeniu straży pożarnych Związku Radzieckiego. Ostatecznie pożar ugasili polscy strażacy, wykorzystując do tego działania kilkadziesiąt przenośnych działek wodno-pianowych Rosenbauer RMT 16. Obecnie pojazdy takie produkuje i dostarcza na wyposażenie wybranych zakładowych straży pożarnych niemiecka firma Zikun Firetrucks GmbH.
Nie taki duży…
Pod zabudowę tego wyjątkowego samochodu pożarniczego wykorzystano dwuosiowe 18-tonowe podwozie MAN TGM 18.290 BB 4×4. Jest ono napędzane wysokoprężnym turbodoładowanym i wyposażonym w chłodzenie powietrza doładowującego sześciocylindrowym, rzędowym silnikiem typu D0836LFL67 spełniającym Euro 6. Osiąga on maksymalną moc 290 KM (213 kW) przy 2200 obr./min. Natomiast maksymalny moment obrotowy to 1250 Nm w zakresie od 1200 do 1800 obr./min.
Do przekazywania mocy na obydwie osie służy manualna synchronizowana dziewięciobiegowa (9+1) skrzynia biegów ZF 9S-1310 OD1210. Pojazd ma wzmocnione zawieszenie mechaniczne, które może wytrzymać stałe obciążenie dopuszczalną masą całkowitą wynoszącą 18.000 kg. Obie osie pojazdu współpracują z parabolicznymi resorami piórowymi, amortyzatorami teleskopowymi i stabilizatorem. Obydwie wyposażone są w blokady mechanizmu różnicowego. Nośność przedniego zawieszenia to 7100 kg, a tylnego 11.500 kg. Podwozie ma dwuobwodowy pneumatyczny układ hamulcowy MAN BrakeMatic (Elektroniczny System Hamulcowy), hamulce tarczowe przy wszystkich kołach i system przeciwpoślizgowy ABS. Samochód wyposażono w stalowy zbiornik paliwa o pojemności 150 l, zabudowany w nadwoziu pożarniczym, po prawej stronie za kabiną kierowcy i zbiornik AdBlue mieszczący 20 l tego środka.
Kabina pojazdu wykonana z ocynkowanej blachy stalowej jest jednomodułowa, dwudrzwiowa, odchylana hydraulicznie, zawieszona na poduszkach pneumatycznych w systemie samopoziomującym. Cechuje się wysoko położonymi drzwiami wejściowymi z trzema oświetlonymi stopniami. Na tablicy rozdzielczej umieszczono wszystkie niezbędne wskaźniki, przełączniki oraz lampki informacyjne, dzięki którym kierowca otrzymuje niezbędne informacje podczas jazdy i działań ratowniczo-gaśniczych. Dodatkowo ma bezfreonową klimatyzację z automatyczną regulacją temperatury, a także ogrzewanie powietrzne niezależne od pracy silnika. Umożliwia przewóz trzyosobowej załogi w układzie 1+1+1. Siedzenie kierowcy ma pneumatyczne zawieszenie z regulacją wysokości, odległości i pochylenia oparcia.
Z przodu kabiny znajduje się sprzęt niezbędny w tego rodzaju samochodzie ratowniczym – elektryczna wyciągarka linowa Dragon Winch DWT 18.000 HD o sile uciągu 8165 kg ze stalową liną o długości 28 m. Jest napędzana silnikiem elektrycznym o mocy 7,4 KM i wyposażona w trójstopniową przekładnię planetarną i hamulec dynamiczny.
Nadwoziowa klasyka
Nadwozie pożarnicze opisywanego samochodu to konstrukcja klasyczna. Umieszczone zostało na specjalnej stalowej ramie pomocniczej, mocowanej do ramy podwozia za pomocą śrub i elementów gumowo-stalowych. Zabudowa wykonana jest jako konstrukcja szkieletowa, ze stalowych, nierdzewnych profili zamkniętych, łączonych ze sobą metodą spawania. Do wykonania poszycia zewnętrznego zastosowano gładką blachę aluminiową, łączoną do szkieletu za pomocą klejenia. Z kolei poszycie wewnętrzne wykonano z gładkiej anodowanej blachy aluminiowej. Pierwsza część zabudowy pożarniczej ma sześć skrytek sprzętowych. Cztery z nich zamykane są żaluzjami aluminiowymi (po dwie z każdej strony pojazdu). Zaopatrzono je w mechaniczne układy ryglujące, z możliwością zamknięcia na klucz. Zastosowane wyłączniki krańcowe włączają oświetlenie wewnętrzne LED skrytek po otwarciu i służą do kontroli ich zamknięcia. Oświetlenie zewnętrze jest włączane z tablicy sterującej wewnątrz pojazdu. Kierowca ma przed sobą wskaźniki stanu pracy oświetlenia.
Dodatkowo od dołu skrytki wyposażone są w otwierane podesty, zapewniające łatwy dostęp do sprzętu umieszczonego na górnych półkach. Natomiast dwie pozostałe skrytki (po jednej z każdej strony) są zamykane drzwiami aluminiowymi i przeznaczone są do przewozu sprzętu ratowniczego.
W pierwszej dużej skrytce po prawej stronie przewidziano miejsce na dwa aparaty powietrzne. Przewożone są one na specjalnych stelażach. Ich mocowanie umożliwia założenie aparatów bezpośrednio na plecy ratownika. Z kolei w następnej skrytce zamontowano jednozakresową autopompę pożarniczą PF Pumpen und Feuerlöschtechnik GmbH klasy A60/8 typu TO 6000 FPN 10-6000 wraz z czytelnym panelem jej sterowania. Osiąga ona maksymalną wydajność 6000 l/min przy ciśnieniu 8 barów. Służy do podawania wody czystej lub lekko zanieczyszczonej ciałami stałymi oraz wodnego roztworu środka pianotwórczego o wartości PH od 6 do 9. Układ wodno-pianowy wykonany został ze stali nierdzewnej. Składa się z czterech nasad ssawnych 110 mm umieszczonych w dolnej części drugiej skrytki po lewej stronie. W przedniej części nadwozia pożarniczego zamontowano kompozytowy zbiornik na środek pianotwórczy o pojemności 1000 l. W zbiorniku tym alternatywnie mogą być przewożone środki zwilżające lub neutralizujące.
Natomiast w ostatniej skrytce po lewej stronie umieszczono cztery smoki pływające. Na użytkowym dachu w dwóch aluminiowych skrzyniach przewożonych jest łącznie osiem odcinków węży ssawnych.
Jest czym dmuchnąć!
Kolejnym elementem zabudowy nadwozia jest turbinowy system gaśniczy, którego napęd stanowi silnik odrzutowy SO-3. W górnej części, nad nim, zamontowano działko wodno-pianowe Akron Brass o wydajności 6000 l/min. Cały zespół umieszczony został na specjalnej platformie roboczej, która ma możliwość obrotu w płaszczyźnie poziomej i pionowej. Platforma ta jest umieszczona nad tylną osią pojazdu na podeście pokrytym aluminiową blachą ryflowaną. Kąt obrotu całego turbinowego zespołu gaśniczego w poziome wynosi ±90 st. względem osi pojazdu. Z kolei kąt jego obrotu w płaszczyźnie pionowej to od -10 st. do 30 st. Zmiana kąta pochylenia i obrotu platformy roboczej odbywa się bezprzewodowo z wykorzystaniem przez operatora pilota zdalnego sterowania.
Ruchy platformy są realizowane przez układy hydrauliczne. Turbina silnika odrzutowego SO-3 zasilana jest paliwem lotniczym JET-A1 ze stalowego zbiornika o pojemności 1000 litrów. Pozwala to na około 80 minut pracy ciągłej turbinowego systemu przy nominalnych parametrach. Zbiornik ten znajduje się za głównym modułem nadwozia pożarniczego i został wyposażony w niezależny zewnętrzny systemem tankowania i podawania paliwa do silnika. Zastosowany do napędu turbinowego systemu gaśniczego jednoprzepływowy turboodrzutowy silnik SO-3 jest polskiej konstrukcji. Jest to późniejsza wersja pierwszego skonstruowanego w Polsce silnika odrzutowego SO-1. Został on opracowany jako jednostka napędowa samolotu szkolno-treningowego TS-11 „Iskra”. Ma maksymalny ciąg 1100 KG. Ciężar samej jednostki napędowej wynosi 344±2% kg. Wyposażona ona została w osiową siedmiostopniową sprężarkę oraz jednostopniową reakcyjną turbinę osiową. Ma pierścieniową komorę spalania ze wstępnym odparowaniem paliwa. W jej dyszy wylotowej znajdują się regulowane wkładki z centralnym stożkiem.
Megarozpylacz
Działanie silnika SO-3, polega na zasysaniu i sprężaniu powietrza przez sprężarkę, które przepływa do komory spalania. W komorze spalania następuje spalanie wtryskiwanego paliwa, powodując wzrost temperatury sprężonego powietrza. Uzyskane w ten sposób spaliny o wysokim ciśnieniu i wysokiej temperaturze są kierowane na turbinę. Spaliny napędzające turbinę tracą część energii, którą powietrze uzyskuje w sprężarce i komorze spalania. W turbinie następuje częściowy spadek ciśnienia i temperatury. Turbina napędza sprężarkę i agregaty silnika SO-3. Wylatujące z turbiny spaliny przepływają przez dyszę wylotową, rozprężając się w niej do ciśnienia otoczenia. Dzięki temu wylatują z dyszy z prędkością znacznie większą niż wlatują do sprężarki.
Wytwarzane przez silnik odrzutowy spaliny stanowią źródło zasilania gazem urządzenia turbinowego. Dzięki dużej wydajności i prędkości spalin wyrzucanych przez turbinę, pełnią one rolę nośnika środków gaśniczych (jako czynnik rozpylający) podawanych poprzez działko wodno-pianowe lub dysze proszkowe. Energia strumienia wylotowego pozwala na uzyskanie zasięgu rzutu strumienia rozpylonego wynoszącego minimum 90 m i rozpylenie wody do średnich średnic wynoszących około 400 mikrometrów.
W celu poprawienia parametrów techniczno-taktycznych turbinowy system gaśniczy przystosowany jest również do podawania proszku gaśniczego, co jest innowacyjnym rozwiązaniem przy budowie tego typu pojazdów. Podczas prowadzonych działań gaśniczych istnieje możliwość wprowadzenia proszku gaśniczego do gazów wytwarzanych przez turbinę. Następuje to poprzez dwie głowice proszkowe, które są zamontowane w sąsiedztwie wylotu turbin wytwarzających gazy napędowe. System proszkowy zainstalowany w pojeździe opiera się na zewnętrznym zasilaniu wykorzystującym tradycyjne samochody lub agregaty proszkowe będące na wyposażeniu jednostek straży pożarnych. Zewnętrzne zasilanie proszkiem następuje z dwóch nasad proszkowych 52 mm znajdujących się na obrotowym wieńcu zespołu turbiny. Rozwiązanie to działa niezależnie od zamontowanego układu wodno-pianowego. Dzięki zastosowaniu takiego rozwiązania istnieje możliwość równoległego podawania proszku i wody lub piany. Dla poprawy stabilności pojazdu podczas pracy silnika odrzutowego, z tyłu nadwozia, za tylną osią, zamontowano dwie hydrauliczne, wysuwane na bok podpory typu H.
Paweł Frątczak
Fot. autor, Janusz Woźniak