Schaeffler: Gdy szarpie sprzęgło…
W naszym kolejnym odcinku porad warsztatowych przekazywanych przez specjalistów z Grupy Schaeffler przedstawiamy rozwiązanie problemu, jakim jest nieprawidłowe działanie sprzęgła w ciągniku siodłowym Mercedes-Benz Actros 1861 4×2 z silnikiem OM 542 (15928cc 32V). Samochód trafił do serwisu dlatego, że każda zmiana biegów powodowała szarpanie, co praktycznie uniemożliwiało eksploatację pojazdu.
Schaeffler ułatwia pracę mechanikom – oferuje gotowe zestawy, które można wykorzystać podczas wykonywania czynności serwisowych. W tym przypadku jest to zestaw naprawczy sprzęgła LuK RepSet SmarTAC z samoregulacją (numer artykułu z katalogu LuK 643331600). Co warte podkreślenia, zestaw zawiera komponenty najwyższej jakości, które mają nawet dwa razy większą trwałość w porównaniu ze standardowymi rozwiązaniami dostępnymi w montażu fabrycznym. Poza zestawem naprawczym sprzęgła, mechanik będzie musiał sięgnąć po inne oryginalne części zamienne: koło zamachowe ze śrubami montażowymi, pierścień uszczelniający wału korbowego oraz dźwignię wysprzęglającą. W zestawie narzędzi wymaganych do wykonania naprawy muszą się znaleźć: klucz dynamometryczny, narzędzie do centrowania tarczy sprzęgła i wciągarka z podnośnikiem skrzyni biegów.
Koło zamachowe
Przed rozpoczęciem naprawy należy podnieść kabinę. Dlatego warto usunąć z niej wszelkie przedmioty, z których na co dzień korzysta kierowca, bo mogą wypaść z przegródek, kieszeni i schowków. W przypadku ciągników siodłowych na ogół nie ma potrzeby demontażu silnika i skrzyni biegów – jest on wymagany w przypadku pojazdów wyposażonych w specjalistyczne zabudowy (skrzynia ładunkowa, nadwozie furgonowe itp). Po uniesieniu kabiny należy odkręcić wał napędowy po stronie skrzyni biegów. Nie ma potrzeby wymontowania wału napędowego – na czas naprawy można go zamocować do ramy pojazdu.
Actros 1861 z silnikiem OM 542 jest wyposażony w retarder, który trzeba wymontować, bo jest sprzężony ze skrzynią biegów. Po zdemontowaniu retardera należy pod skrzynię biegów podstawić podnośnik i zamocować ją za pomocą pasów do platformy podnośnika. Następną czynnością jest odkręcenie śruby z tzw. poduszek zawieszenia skrzyni biegów, a kolejną – lekkie uniesienie zespołu przekładnia-silnik, co umożliwia zamocowanie podparcia pod kolektorami wydechowymi. Dzięki temu podczas demontażu skrzyni silnik pozostanie nieruchomy. Następnie trzeba odkręcić śruby mocujące przekładnię z silnikiem i ją wyjąć. Umożliwia to wymontowanie zestawu sprzęgła, koła zamachowego, uszczelniacza wału korbowego i łożyska podporowego wałka sprzęgłowego.
W opisywanym przypadku koło zamachowe wykazywało cechy zużycia, jego powierzchnia cierna była lekko stożkowata i nierówna – kwalifikowało się do wymiany. Alternatywną możliwość naprawy daje przetoczenie koła zamachowego, jednak zdecydowano się na wymianę.
Kolejnym krokiem jest ponowne zamontowanie wymienionych wyżej komponentów – w tym celu należy wykonać opisane czynności w odwrotnej kolejności. Wcześniej jednak trzeba sprawdzić, czy wszystkie części są czyste i włożyć nowy pierścień uszczelniający wału korbowego za pomocą specjalistycznego narzędzia. Po sprawdzeniu czystości należy zamontować nowe koło zamachowe i łożysko podporowe wałka sprzęgłowego. Do przykręcenia koła zamachowego zaleca się zastosowanie nowych śrub, które dokręcamy kluczem dynamometrycznym na krzyż momentem o wartości
210 Nm + 90°. Po zamontowaniu koła zamachowego należy oczyścić jego powierzchnię cierną.
Sprzęgło
Montaż sprzęgła rozpoczyna się od ustawienia tarczy odpowiednią stroną do koła zamachowego (opis na piaście: „flywheel side”) oraz w osi wału korbowego za pomocą narzędzia do centrowania. Należy dobrać rozmiar narzędzia stosownie do wymiarów łożyska pilotującego (podporowego) i piasty tarczy sprzęgła. Po ustaleniu prawidłowej pozycji tarczy należy zamontować docisk sprzęgła. Na tym etapie warto wykorzystać 2-4 szpilki prowadzące – ustalające docisk sprzęgła, aby nie uszkodzić tarczy.
Grupa Schaeffler |
Grupa Schaeffler jest dostawcą części zamiennych do pojazdów użytkowych i urządzeń przemysłowych. W katalogu części do ciężarówek i autobusów są komponenty silnikowe, do skrzyń biegów (sprzęgła i systemy wysprzęglania) i zawieszeń. Grupa Schaeffler ma rozbudowaną sieć zakładów produkcyjnych, centrów badawczo-rozwojowych i punktów dystrybucyjno-handlowych (170 lokalizacji w 50 krajach świata), gdzie zatrudnia łącznie ok. 85.000 pracowników. Dział Automotive Aftermarket dostarcza innowacyjne produkty marek LuK, INA, FAG i Ruvio jakości wyposażenia fabrycznego, a także usługi dla warsztatów. Szczegółowe informacje związane z wykorzystaniem w warsztacie produktów wymienionych marek, w tym także filmy instruktażowe, można znaleźć na portalu RepXpert pod adresem www.repxpert.pl. |
Kolejną czynnością jest zamocowanie docisku za pomocą śrub. Najpierw należy je wkręcać w wolne otwory, a następnie w miejsce wykręconych szpilek. Po ręcznym dokręceniu na krzyż wszystkich śrub wyjmujemy narzędzie do centrowania. Następnie dokręcamy śruby na krzyż za pomocą klucza dynamometrycznego – momentem o wartości 55 Nm.
Zespół napędowy wyposażono w sprzęgło ciągnione, w którym łożysko oporowe jest wmontowane w docisk sprzęgła. Kołek ustalający łożyska oporowego sprawia, że dźwignia sprzęgła (popularnie zwana łapą) z łożyskiem pozostają w odpowiednim położeniu względem siebie. W kolejnym etapie należy zająć się układem wysprzęglającym znajdującym się w obudowie skrzyni biegów, a w szczególności dźwignią wysprzęglającą i tuleją prowadzącą. Przy tej okazji warto wyczyścić obudowę skrzyni biegów i tuleję prowadzącą. Należy także skontrolować stan wielowypustu wałka sprzęgłowego.
W opisywanym przypadku tuleja prowadząca nie miała śladów zużycia kwalifikujących ją do wymiany. Podobnie z wielowypustem wałka sprzęgłowego skrzyni biegów – pozostawał w dobrym stanie, zatem wymiana nie była konieczna. Stwierdzono natomiast niewielki luz w łożysku dźwigni wysprzęglającej, więc należało ją wymienić. W tym przypadku należało dokonać wymiany kompletnej dźwigni sprzęgła (poszczególne jej elementy nie są dostępne osobno). Co bardzo ważne, przed wymianą nie można smarować żadnych elementów zestawu sprzęgła.
Skrzynia biegów
Podczas montażu skrzyni biegów należy obowiązkowo kontrolować dystans pomiędzy silnikiem a obudową przekładni. Wałek sprzęgłowy musi wejść do wielowypustów tarczy sprzęgła bez używania siły. Koniecznie należy utrzymywać tuleję centrującą w prawidłowym położeniu w łożysku, tj. „na godzinie 3”. Niezastosowanie się do tego zalecenia uniemożliwia montaż skrzyni biegów. Gdy nie ma już szczeliny pomiędzy silnikiem a skrzynią, można dokręcić śruby montażowe przekładni. Po dokręceniu wszystkich śrub należy unieść silnik ze skrzynią, aby wyjąć podpórki spod kolektorów wydechowych. Następnie trzeba włożyć śruby do górnych uchwytów skrzyni biegów i dokręcić. Kolejnym krokiem jest dokręcenie wału napędowego i siłownika sprzęgła do skrzyni biegów oraz podłączenie wszystkich węży i złączek elektrycznych.
opr. CB, fot. Schaeffler